Co z obywatelami Ukrainy po 30 czerwca r.? Czy można złożyć wniosek o kartę pobytu? Jakie decyzje podjęła Unia Europejska? Na te pytania odpowiada niniejszy artykuł.
Obawy obywateli Ukrainy
Obywatele Ukrainy podlegający specustawie mają wiele obaw co do legalnego pobytu po dniu 30 czerwca 2024 r. Na szczęście jest dobra wiadomość – obawy te nie są do końca uzasadnione.
Zapowiadany jest proces legislacyjny zmierzający do przedłużenia „granicznej” daty w specustawie na okres po 30 czerwca 2024 r. Ma to jednak wiązać się z ograniczeniem prawa do niektórych świadczeń dostępnych dotąd dla obywateli Ukrainy.
Na ten moment niestety ciężko mówić o konkretach w tym zakresie. Należy zaczekać co najmniej na projekt ustawy z założeniami na okres po 30 czerwca 2024 r.
Co z obywatelami Ukrainy jeśli specustawa wygaśnie po 30 czerwca 2024 r.?
W takim przypadku nie wszystko stracone. Ochrona specustawy nadal będzie obowiązywała dla niektórych kategorii osób.
Po pierwsze, dzieci uczęszczające do przedszkola i szkoły (także ukraińskiej w trybie zdalnym) oraz ich rodzice i opiekunowie mają zagwarantowany legalny pobyt do 31 sierpnia 2024 r. Młodzież przystępująca do matury w terminie poprawkowym oraz jej rodzice i opiekunowie mają prawo legalnego pobytu do 30 września 2024 r.
Po drugie, nawet wygaśnięcie specustawy nie oznacza jeszcze, że obywatele Ukrainy nie mają nadal prawa legalnego pobytu.
Akty Unii Europejskiej dotyczące obywateli Ukrainy
Należy przecież przypomnieć, że Decyzją wykonawczą Rady Unii Europejskiej nr 2023/2409 z dnia 19 października 2023 r. przedłużono tymczasową ochronę udzielaną wysiedleńcom z Ukrainy do dnia 4 marca 2025 r.
Powyższe oznacza, że nawet jeśli jakaś osoba nie mieści się w zakresie polskiej specustawy, to nadal jednak skorzysta z ochrony czasowej na podstawie Decyzji wykonawczej (UE) 2022/382 do dnia 4 marca 2025 r.
W Polsce można wówczas uzyskać zaświadczenie wydawane przez Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców o korzystaniu z ochrony czasowej. „Zwykła” ochrona czasowa nie gwarantuje być może tak daleko idących korzyści jak specustawa. Niemniej zakres uprawnień z niej płynących jest nadal „przyzwoity”. Obejmuje ona zarówno prawo legalnego pobytu w Polsce, jak i prawo do świadczenia pracy bez zezwolenia na pracę.
Minusem jest to, że korzystanie z ochrony czasowej uniemożliwia staranie się o zezwolenie na pobyt czasowy. Podobnie jest w chwili obecnej co do osób chronionych na podstawie specustawy. Wyjątek obecnie dotyczy jedynie osób pracujących i prowadzących działalność gospodarczą.
Co z obywatelami Ukrainy, jeśli chodzi o inne uprawnienia?
Na odpowiedzi w tym zakresie przyjdzie nam jeszcze poczekać. Na dziś dzień nieznane są szczegółowe rozwiązania. Niemniej do 4 marca 2025 r. obywatele Ukrainy, jeżeli chodzi o prawo legalnego pobytu w Polsce, mogą „spać spokojnie”.