Krajowy Rejestr Zadłużonych wchodzi w życie dnia 1 grudnia 2021 roku. Co to oznacza dla dłużników i wierzycieli, dowiesz się z niniejszego artykułu.
Czym jest Krajowy Rejestr Zadłużonych (KRZ)?
Rejestr jest dostępny od dnia 1 grudnia 2021 roku pod adresem krz.ms.gov.pl.
KRZ ma w założeniu służyć usprawnieniu i informatyzacji postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych. Ponadto zapewne będzie w niedalekiej przyszłości istotnym źródłem informacji na temat osób niewypłacalnych. W ten sposób Rejestr ma stanowić narzędzie ochronne dla wierzycieli przed zaciąganiem zobowiązań przez osoby niewypłacalne.
Co istotne, informacje z KRZ są publicznie dostępne, a dostęp do nich można uzyskać nieodpłatnie.
Cyfryzacja postępowania sądowego
Rejestr będzie kompleksowo obsługiwał postępowania upadłościowe i restrukturyzacyjne. Sąd będzie dokonywał wszelkich działań, w tym wydawał orzeczenia, za pośrednictwem KRZ. Założeniem jest, że wszystkie istotne informacje w zakresie postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych będzie można znaleźć przez internet. Koniec zatem z dzwonieniem do sądu i dowiadywaniem się czy toczy się postępowanie upadłościowe. Nie będzie konieczne dopytywanie się przez telefon, w jakim sądzie toczy się sprawa czy też kto jest syndykiem.
W rejestrze będą również dokonywane odtąd wszelkie obwieszczenia w ramach postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych. Obwieszczenia w tym zakresie nie będą już się ukazywały w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Postanowienia nie będą „wykładane w sekretariacie sądu”. Jest to niezwykle pozytywna zmiana dla wierzycieli. Stwarza to dla nich szansę, że dowiedzą się o upadłości dłużnika czy o innych istotnych zdarzeniach odpowiednio wcześniej. Dzięki temu będą mogli bezpłatnie zgłosić swoją wierzytelność albo zachować termin do wniesienia środków zaskarżenia niekorzystnych orzeczeń.
Wdrożenie KRZ zatem można z pewnością nazwać rewolucją. Należy jednak pamiętać o istotnym zastrzeżeniu, jeżeli wniosek o wszczęcie postępowania został złożony przed 1 grudnia 2021 roku. Informacji o takim postępowaniu nie ujawnia się w rejestrze, a w postępowaniu tym stosuje się przepisy dotychczasowe.
Informacja o osobach zadłużonych
Krajowy Rejestr Zadłużonych będzie pełnił także funkcję publicznego wykazu informacji o osobach, które można określić potocznie jako niewypłacalne. Są to m.in. osoby, wobec których umorzono egzekucję komorniczą ze względu na jej bezskuteczność (np. wskutek braku majątku podlegającego zajęciu) czy osoby posiadające zadłużenie alimentacyjne.
W przypadku bezskutecznej egzekucji komornik sądowy z urzędu dokona wpisu takiego dłużnika do KRZ. Wpisze tam także kwotę niewyegzekwowanej wierzytelności. Informacja będzie widoczna w rejestrze co do zasady przez 7 lat.
Informacja taka będzie pełnić nieocenioną rolę dla potencjalnych kontrahentów takiego dłużnika. W niedługim czasie standardową czynnością wszystkich wierzycieli będzie zatem sprawdzenie informacji o danym podmiocie w KRZ.
Ocena zmian
Zmiany polegające na wprowadzeniu Krajowego Rejestru Zadłużonych należy ocenić raczej pozytywnie. Wraz z upływem czasu i zakończeniem postępowań wszczętych przed uruchomieniem KRZ, będzie to instrument wpływający korzystnie na pewność obrotu gospodarczego.
Najważniejsze jest jednak, że system ma służyć ludziom. Jest nieodzowne, aby „czynnik ludzki” zintegrował się z tym systemem. By użytkownicy rejestru, np. prawnicy, dopełniali obowiązków zamieszczania danych w rejestrze oraz by był on w powszechnym wykorzystaniu przez wierzycieli.
Rejestr oczywiście nie będzie też od razu tworem idealnym. Pojawią się z pewnością problemy z dostosowaniem go do zastałej rzeczywistości sądowej i obrotu gospodarczego. Z tego względu spodziewać się trzeba ciągłych adaptacji KRZ do zgłaszanych w praktyce problemów.
Podzielone są opinie na temat czy dane o zadłużeniu konkretnych osób fizycznych powinny być publicznie dostępne. Niektórzy są zdania, że jest to publiczna stygmatyzacja osób zadłużonych. Niespłacenie zadłużenia poskutkuje bowiem wpisem do rejestru. To z kolei spowoduje publiczne ujawnienie numeru PESEL dłużnika lub innych danych jednoznacznie go identyfikujących.
Wątpliwości prawników budzi także brak jednolitości systemów informatycznych obsługujących postępowania sądowe lub rejestrów i portali o charakterze informacyjnym. Obecnie funkcjonują odrębnie od siebie m.in. elektroniczne księgi wieczyste, elektroniczne postępowanie upominawcze, portal informacyjny sądów powszechnych, system S-24, repozytorium dokumentów finansowych KRS, od lipca 2021 roku e-formularze KRS (o których pisaliśmy w tym artykule) i teraz dochodzi do tego Krajowy Rejestr Zadłużonych. Pożądane wydawałoby się ujednolicenie systemów, zwłaszcza tych służących do obsługi postępowań sądowych, co w przyszłości mogłoby umożliwić informatyzację całego szeroko rozumianego postępowania cywilnego.